Sta jij fris en energiek op terwijl anderen nog niet aanspreekbaar zijn? Of juist andersom? Het verschil tussen ochtend- en avondmensen heeft te maken met je biologische klok, genetica en leefstijl. In dit artikel lees je waarom sommige mensen echte ochtendmensen zijn.
Wat is een ochtendmens?
Een ochtendmens (ook wel ‘lark’ genoemd) is iemand die vanzelf vroeg wakker wordt en het meest alert is in de ochtend. Tegen de avond neemt de energie af en gaan ze bij voorkeur vroeg slapen.
Dit ritme wordt grotendeels gestuurd door de interne biologische klok in de hersenen.
Waar komt het verschil vandaan?
1. Biologische klok (circadiaan ritme)
In de hersenen bevindt zich de hypothalamus, waar de suprachiasmatische nucleus (SCN) zit: je interne klok. Die regelt onder andere je slaap-waakcyclus, lichaamstemperatuur en hormoonproductie op een 24-uursritme.
Bij ochtendmensen loopt deze klok iets eerder, waardoor zij eerder melatonine (slaaphormoon) aanmaken en dus eerder slaperig worden.
2. Genetische aanleg
Onderzoek wijst uit dat het PER1- en PER3-gen invloed hebben op je chronotype (ochtend- of avondmens). Genetische verschillen zorgen ervoor dat sommige mensen van nature actiever zijn in de ochtend.
(Bron: Sleep Foundation)
3. Leeftijd
Kinderen zijn meestal ochtendmensen. Tieners verschuiven tijdelijk naar een avondritme, terwijl oudere volwassenen weer neigen naar het ochtendtype.
4. Leefstijl en omgeving
Daglicht, werkschema’s, schermgebruik en slaappatronen kunnen je natuurlijke voorkeur versterken of onderdrukken.
Kun je veranderen van chronotype?
Tot op zekere hoogte wel. Door slaapgedrag, lichtblootstelling en routines aan te passen, kun je je ritme verschuiven. Volledig veranderen van avondmens naar ochtendmens is echter lastig als je biologisch ritme anders is ingesteld.
Tips om een ochtendmens te worden:
- Sta elke dag op hetzelfde tijdstip op
- Ga geleidelijk eerder slapen
- Beperk schermgebruik in de avond
- Stel jezelf ’s ochtends bloot aan daglicht
Conclusie: waarom zijn sommige mensen ochtendmensen?
Of je een ochtend- of avondmens bent, wordt grotendeels bepaald door je biologische klok en genetische aanleg. Ochtendmensen maken eerder melatonine aan en functioneren beter in de vroege uren. Je leefstijl en omgeving kunnen invloed hebben op je ritme, maar je natuurlijke voorkeur is lastig volledig te veranderen.