Iedereen heeft gewoontes: gedragspatronen die je vaak op de automatische piloot uitvoert. Sommige daarvan helpen je vooruit, maar andere kunnen juist in de weg zitten. Het kan dan waardevol zijn om bewust stil te staan bij de vraag: welke gewoonte wil ik veranderen?
Wat is een gewoonte eigenlijk?
Een gewoonte is gedrag dat je steeds opnieuw uitvoert, meestal zonder dat je er actief over nadenkt. Denk aan hoe je je dag begint, hoe je reageert op stress, of hoe je omgaat met afleiding.
Vaak ontstaan gewoontes doordat ze op korte termijn iets opleveren, zoals gemak, ontspanning of controle. Maar op lange termijn zijn ze niet altijd goed voor je welzijn of doelen.
Waarom zou je een gewoonte willen aanpassen?
Soms merk je dat iets niet meer goed voor je werkt. Een gewoonte:
- kost je energie of tijd
- zorgt voor frustratie of schuldgevoel
- past niet (meer) bij wie je wilt zijn
- belemmert je om verder te groeien
Het kan ook zijn dat je simpelweg toe bent aan vernieuwing in je leven. Kleine veranderingen kunnen dan een groot verschil maken.
(Bron: Universiteit Leiden – Psychologie van gewoontevorming)
Hoe ontdek je welke gewoonte aandacht verdient?
Een gewoonte veranderen begint met eerlijk kijken naar jezelf. Stel jezelf vragen als:
- Wat stoort me in mijn dagelijks ritme?
- Welk gedrag voelt niet goed, maar doe ik toch steeds weer?
- Wat zou ik willen doen in plaats van dit gedrag?
Het hoeft niet iets groots te zijn. Soms zit de winst juist in een kleine, dagelijkse aanpassing.
Voorbeelden van gewoontes die mensen willen veranderen
Iedereen is anders, maar vaak genoemde gewoontes zijn:
- Te veel tijd besteden aan je telefoon
- Uitstelgedrag bij taken of verantwoordelijkheden
- Moeilijk ‘nee’ kunnen zeggen
- Slecht slapen door onrustige avonden
- Weinig tijd nemen voor jezelf of voor ontspanning
Herken je iets? Dan zou dat een goed startpunt kunnen zijn.
Hoe pak je een gewoonteverandering aan?
Hoewel er geen vaste methode is, helpt het om:
- Bewust te worden van je gedrag
- Te onderzoeken wat het oude gedrag in stand houdt
- Een alternatief gedrag te kiezen dat beter bij je past
- Geduldig te zijn: het kost tijd om iets nieuws aan te leren
- Hulp of steun te zoeken als dat nodig is
Je hoeft niet alles in één keer goed te doen. Veranderen gaat vaak met vallen en opstaan.
Wat als het niet lukt?
Het is heel normaal als je terugvalt in oud gedrag. Dat betekent niet dat je gefaald hebt — het is juist een kans om te leren. Stel bij waar nodig, wees mild voor jezelf en probeer het opnieuw.
Soms helpt het om je focus te verleggen: in plaats van “ik moet stoppen met X”, kun je denken: “ik wil ruimte maken voor Y”.
Conclusie: Welke gewoonte wil ik veranderen?
Het kiezen van een gewoonte om te veranderen begint met eerlijk kijken naar wat je belemmert of stoort. Door kleine stappen te zetten, jezelf tijd te geven en een haalbare aanpak te kiezen, vergroot je de kans dat het lukt. En onthoud: elke poging tot verandering is al een stap vooruit.
Bron: Stichting Positieve Gezondheid – Werken aan gedrag en veerkracht